"Observer Research Foundation": Azərbaycan regionun yeni geosiyasətində mövqelərini möhkəmləndirir

Cənubi Qafqaz Moskvanın təsirinin zəifləməsi ilə geosiyasi çoxqütblü tarazlığın yeni dövrünə keçir, burada Azərbaycan və Ermənistan Rusiyadan kənarda yeni strateji istiqamətlər axtarırlar.

"Report" xəbər verir ki, bu barədə "Observer Research Foundation"ın Strateji Tədqiqatlar Proqramının ekspertləri Aycaz Vani və Racoli Siddharta Cayaprakaşın məqaləsində bildirilib.

Məqalədə qeyd edilib ki, Rusiyanın öz təsirini qorumaq cəhdlərinə baxmayaraq, region əhəmiyyətli geosiyasi və iqtisadi transformasiyalardan keçir, getdikcə daha çox yeni oyunçular meydana çıxır.

"Moskvanın Ukraynada müharibənin başlanması ilə artan təcridolunma İran və Rusiya arasında yerləşən Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini artırır. Ölkənin Avropa İttifaqı (Aİ) və Çin üçün geoiqtisadi dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə artıb", - müəlliflər qeyd edirlər.

Məqalənin qısaldılmış versiyasını təqdim edirik:

- Rusiyaya qarşı sanksiyaların tətbiqindən sonra Aİ və Mərkəzi Asiya arasında nəqliyyat əlaqəsi, ilk növbədə, Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (TBNM, Orta Dəhliz ) prioritetə çevrilib. O, Aİ-ni Cənubi Qafqaz vasitəsilə Mərkəzi Asiya və Çin ilə birləşdirir. TBNM 2024-cü ildə "Global Gateway" strategiyası çərçivəsində təxminən 10,6 milyard dollar əldə edib. Həmin ildə Orta Dəhliz vasitəsilə 4,5 milyon ton konteyner yükü keçib; 2027-ci ilə qədər hədəf 10 milyon tondur. Bu ilin yanvarında Aİ dəhlizin modernləşdirilməsinə əlavə 3,5 milyard dollar ayırıb.

2022-ci ildə Aİ Xəzər regionundan qazın alınması barədə saziş bağlayıb və 2024-cü ilə qədər Aİ-yə idxal edilən qazın təxminən 7,7 %-i Azərbaycanın payına düşürdü. Bu həcm Rusiyadan olan tədarükləri əvəzləmək üçün yetərli olmasa da, addım strateji xarakter daşıyır. Bakı və Brüssel, həmçinin 2027-ci ilə qədər Azərbaycan qazının Aİ-yə ixracını ikiqat artırmaq barədə razılaşıblar.

Bundan əlavə, Ukraynada müharibə Türkiyənin Qafqaz və Mərkəzi Asiyada təsirini artırıb. Paralel olaraq, Azərbaycanı "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsünün mühüm iştirakçısı kimi görən Çinin geoiqtisadi mövcudluğu güclənir. Azərbaycanın layihəyə qoşulduğu vaxtdan etibarən ölkələr arasında ticarət əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Azərbaycan Çinin dəstəyi ilə infrastruktura fəal şəkildə investisiya yatırır.

Moskvanın artan təcridi Azərbaycanın İran və Rusiya arasında həlqə kimi rolunu daha da gücləndirir və onun həm Aİ, həm də Çin üçün əhəmiyyətini artırır.

Məqaləyə əsasən, ehtimal olunur ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişi Rusiyanın regionda təsirini zəiflədəcək və Moskvanın Cənubi Qafqazda təsir vasitələrini azaldacaq.

Öz növbəsində, Pekin İrəvan və Bakı arasında nizamlanmada maraqlıdır: bu, mövcud TBNM marşrutuna əlavə olaraq Azərbaycan, Ermənistanın cənubu, Naxçıvan və Türkiyə vasitəsilə Avropaya ikinci marşrut açacaq.

Azərbaycan və Rusiya arasında münasibətlərdə son zamanlar müşahidə olunan gərginlik dövlətləri öz əlaqələrini yenidən qurmağa sövq edir. Rusiyanın Ukrayna ilə davam edən münaqişəsi onun geosiyasi mövqelərini zəiflədir. Bu da Bakı və İrəvanı mövcud geosiyasi və iqtisadi reallıqlara uyğun daha balanslı diplomatik münasibətlər qurmağa təşviq edir.